Gonca Kocabaş / Milliyet.com.tr – Afra Sönmez, 10 yılı aşkın süredir elektronik tekstil üzerine araştırmalar yapıyor ve bunu sanatsal pratikle birleştiriyor. Geleneksel zanaat tekniklerini güncel teknolojiyle buluşturan Afra, özellikle dokuma, ses, semiyotik ve beden etkileşimi üzerine çalışıyor. Lisansını, görsel iletişim rasarımı üzerine tamamladıktan sonra Avusturya’da Arayüz Kültürleri yüksek lisans programında eğitim aldı. 2018’den bu yana projelerini da çeşitli ulusal ve uluslararası sergilerde sunuyor.

‘HAYATIM BOYUNCA YAPMAK İSTEDİĞİM ŞEYİ BULDUM’

Aslında tekstil ve el işlerine çocukluğundan beri ilgisi olan Afra, örgü ve danteli anneannesinden, dikişi ise annesinden öğrendi. O zamanlarda yaz tatillerinde anneannesinde kalıp dantel öğrenmeyi tercih eden Afra, elektroniğe olan ilk ilgisinin babasının sayesinde olduğunu dile getirdi.“Tamir ettiği eşyaların içindeki elektronik malzemelerin varlığına şahit olmak beni çok heyecanlandırdı”diyen Afra Sönmez, “Elektronik tekstil maceram ise Hannah Perner-Wilson ve Mika Satomi ile tanışmamla oldu. Türkiye’ye, bir sanatçı değişim programı kapsamında iğne oyası öğrenmek için gelmişlerdi ve elektronik tekstil üzerine bir atölye çalışması yapmışlardı. O zamana kadar iletken iplik, kumaş, yün gibi malzemelerin varlığından haberdar değildik. Atölye sonunda, hayatım boyunca yapmak istediğim şeyi buldum sanırı demiştim” diye konuştu.

Genellikle iletken iplikler ve kumaşlar kullandığını dile getiren Afra, “Bunlar dokuma, örme veya kaplama yoluyla iletkenlik işlevleri kazandırılan, elektriği (akımı) iletebilen kumaşlar veya ipliklerdir. Projeye göre kullandığım iletken iplik ve kumaş çeşitleri değişkenlik gösterebiliyor. Yapmak istediğim sensörün kullanıcı etkileşim şekline göre daha esnek iplikler veya esnekliği olmayan kumaşlar kullanıyorum. Birçok farklı iplik ve kumaş çeşidi var. Örneğin, yaptığım eserdeki sensörler tığ ile örülecekse ve dış mekanda sergilenecekse paslanmaz çelik bazlı polyester iplik gibi az esnek ve dayanıklı olan bir malzeme tercih ediyorum. Eğer eser interaktif olacaksa örgü, dokuma gibi tekniklerle bir sensör yapacaksam malzemenin daha esnek olması için gümüş bazlı yün iplik kullanmayı tercih ediyorum” ifadelerine yer verdi.

‘BİR DANTEL PARÇASININ SES ÇIKARMASI ŞAŞIRTIYOR’

Elektronik tekstil ürünlerinin, birçok sektörde kullanıldığına dikkat çeken Afra Sönmez, “Sağlık, tıp, spor, askeriye, uzay bilimleri, güvenlik endüstrisi, sanat, moda, ev tekstili gibi geniş bir yelpazeye sahip. Ben sanatsal üretimim için bir araç olarak kullanıyorum. İlgimi daha çok çeken kısım elektronik tekstilin sınırlarını araştırmak. Başka bir deyişle, günlük hayatta kullandığımız çeşitli endüstriyel ürünleri iletken iplik ve kumaşlarla üretebilir miyim sorusu. Çoğunlukla aldığım tepkiler ‘Neden böyle bir şeyden haberdar değiliz?’ veya ‘Bir iplikle sensör yapmak nasıl mümkün olabilir?’Örneğin, işimin olduğu sergilerde bir dantel parçası gibi duran yapıya dokunduğunda izleyici, böylesi yumuşak bir malzemeden nasıl ses çıktığını şaşkınlıkla karşılıyor” diyerek şu ifadeleri kullandı:

‘BASİT ELEKTRİĞİ İLK OLARAK BANA BABAM ÖĞRETTİ’

“Özellikle sağlık ve uzay biliminde kullanılmak üzere geliştirilen ve üretilen malzemelerin sanat ve moda alanını da beslediğini düşünüyorum” diyenAfra, “Bu alanlara daha çok yatırım yapılıyor, haliyle bu alanlar için üretilen farklı tepkimeler veren iplikler, kumaşlar ve devre elemanları bizlerin de hazinesine dönüşüyor. Esnek devre elemanları veya hafızası olan ipliklerin geliştirilmesi sanat ve modada yeni üretimlerin önünü açmış oluyor. Bu yüzden her ne kadar kullanım amaçlarımız farklı olsa da bu alanların birbirlerini beslediğini göz önünde bulundurmalıyız. Sağlık teknolojilerinden sahne sanatlarına kadar çok geniş bir yelpazede büyüyeceğini düşünüyorum. Özellikle duygu durum takibi, ses terapileri ve sahne şovlarında daha fazla örnek görmemiz muhtemel”dedi.

“Küçüklüğümden beri satın alıp giyindiğim her ürün bana eksik, fazla veya bitmemiş geliyordu’” açıklamasını yapanAfra Sönmez, “Bu konuda en çok annem şikayetçiydi, elim dikiş tutana kadar sürekli ona kıyafetlerime ekleme ve çıkarma yaptırıyordum. Sonrasında büyüdükçe bu ekleme çıkarma isteğim kıyafetlerimden çıkıp kullandığım ürünler, ev eşyaları veya mobilyalara kadar vardı. Elektroniğin hayatıma girmesi ise bambaşka bir pencere açtı hayatımda. Her gün kullandığım aletlerin nasıl çalıştığını merak ettirdi. ‘Ben de yapabilir miyim acaba?’ dedirtti ve merakımı beslemek için bu hissin sürekli peşinden koştum”diyerek sözlerini şöyle noktaladı: